زبان DAX مخفف عبارت Data Analysis Expressions به معنی تجزیه و تحلیل داده است. این زبانی است که مایکروسافت برای تعامل با داده‌ها در انواع سیستم عامل‌های خود مانند پاور بی آی (Power BI)، پاور پیوت (PowerPivot) و SSAS مدل‌های توسعه یافته ایجاد کرد.
DAX به گونه‌ای طراحی شده است که مدل‌های جدولی را کاربردی تر و انعطاف پذیر می‌کند و در عین حال، یادگیری آن ساده و آسان می‌باشد. شما به نوعی می‌توانید آن را با فرمول‌های اکسل در مورد استروئیدها مقایسه کنید. استفاده از DAX باعث می‌شود قابلیت‌های پاور بی آی آزاد شود و مورد استفاده قرار بگیرد.
چرا باید زبان DAX را یاد بگیریم؟
در ادامه دلایلی را که شما به این زبان نیاز دارید، آماده کرده‌ایم:
- چون یک دنیای کاملاً جدید را به روی شما باز می‌کند
هنگامی که شما کاربر پاور بی آی باشید و بخواهید زبان DAX را یاد بگیرید مانند این است که یک کاربر اکسل بخواهد چگونگی استفاده از فرمول‌ها را کشف کند. در این صورت شما قبلا می‌توانستید جدول‌های خود را سامان دهی کنید، چند نمودار اضافه کنید و دکمه جمع، میانگین، یا سیگما (∑) را کلیک کنید اما، ناگهان با توابع VLOOKUP، توابع IF و موارد دیگر روبرو می‌شوید. با این حال این مقایسه چندان منطقی نیست. حداقل در حال حاضر پاور بی آی یک ابزار فوق العاده قدرتمندحتی بدون DAX می‌باشد.
همان طور که گفته شد، یادگیری DAX دنیای جدیدی از Power BI را برای شما باز می‌کند. مهم ترین ویژگی که قفل آن را باز خواهید کرد امکان انتخاب، پیوستن، فیلتر کردن داده‌ها به روشی پویا است. این بدان معنا است که داشبورد می‌تواند اطلاعات را از کاربران بگیرد و از آن برای تولید ستون‌ها، اندازه‌ها و جدول‌های محاسبه شده به صورت پویا استفاده کند.
- دردسر کم تری را تجربه خواهید کرد
شما برای استفاده از داشبورد به تجربه خیلی زیادی احتیاج ندارید، چون داشبورد شما نتایجی را که انتظار دارید در اختیارتان قرار نمی‌دهد. هنگامی که نحوه استفاده از DAX را بدانید قادر خواهید بود تا از دردسرهایی که ممکن است پیش بیاید، جلوگیری کنید یا مانند هکرها کاملا مشکل را دور بزنید و به اصطلاح بای پس کنید. فرض کنید کارت (Card Visual) شما عبارت عدم موجودی را نشان می‌دهد. هنگام نمایش داده‌های عددی در کارت به عنوان مثال، در بخش درآمد اگر فیلترهای خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که هیچ درآمدی را نمایش ندهد، همان عبارت عدم موجودی نشان داده می‌شود.
با این حال به جای عبارت “عدم موجودی” یک روش طبیعی‌تری هم برای نمایش وجود دارد و آن عدد “۰” می‌باشد. با فرمول ساده‌ی DAX شما می‌توانید مقادیری درست کنید که عدد ۰ را به فرمول اضافه کند. بنابراین شما دیگر، عبارت عدم موجودی را نخواهید دید. این روش تنها یکی از راه‌هایی است که این کدِ کوچک، می‌تواند تجربه کاربر را تا حد زیادی بهبود ببخشد.
- سرعت داشبورد شما افزایش پیدا می‌کند
هرچه شما در زبان DAX مهارت کسب کنید، می‌توانید داشبورد خود را باهوش‌تر کنید. با استفاده از این زبان می‌توانید ستون‌ها یا واحدهای محاسبه شده‌ی هوشمندتری ایجاد کنید. این کار شما را قادر می‌سازد تا داده‌هایی را که داشبورد دریافت و در قالب بصری ارائه می‌کند، محدود کنید. اگرچه برخی از توابعی که در DAX وجود دارند می‌توانند محدودیت موتورهای داده را آزمایش کنند اما تابعی که دقیق نوشته شده باشد، می‌تواند سرعت را افزایش دهد؛ در نتیجه استفاده از منابع را محدود می‌کند. اگر می‌خواهید بدون استفاده از DAX سرعت داشبورد خود را افزایش دهید می توانید این ۵ نکته‌ای که در ادامه برای شما می‌گویم را بخوانید.
- زبان DAX بهتر از Power BI است
اگر وقت خود را صرف یادگیری DAX کنید، مهارت جدیدی بدست خواهید آورد به طوری که دیگر لازم نیست خود را محدود به استفاده از خدمات پاور بی آی کنید. فرمول DAX را می‌توان در محصولات مایکروسافت مانند پاور بی آی، سرویس‌های تجزیه و تحلیل داده مایکروسافت و مایکروسافت پاور پیوت (برای اکسل) استفاده کرد. ناگفته نماند که سینتکس DAX نیز بسیار شبیه فرمول‌های اکسل است و دانش را به این نرم افزار قدیمی و پرکاربرد نیز انتقال می‌دهد.
- این زبان باعث می‌شود شما از داده‌ها ماهرانه تر استفاده کنید
اگرچه فرمول DAX فقط در محیطی که آن را پشتیبانی کند، قابل استفاده است ولی دانستن نحوه استفاده از DAX بسیار فراتر این محیط به درد شما می‌خورد. از آنجا که DAX مبتنی بر سیستمی از فیلترهای تو در تو است که در آن عملکرد مهم است، طرز تفکر شما در مورد جدول‌ها و فیلتر کردن داده‌ها را تغییر می‌دهد. با نوشتن بخش هوشمندی از کد DAX ممکن است بتوانید عملکرد برخی از کدهای زبان برنامه نویسی پایتون (Python) را که از قبل نوشتید، بهبود دهید. به عبارت دیگر، با یادگیری زبان DAX طرز تفکر خود را در مورد چگونگی ادغام، فیلتر کردن، انتخاب و مدیریت موثر داده‌ها بهبود خواهید بخشید.
دلایلی که نباید DAX را یاد بگیرید
اگرچه مطالعه DAX بسیار مفید و کارآمد است اما باید اضافه کنم که DAX برای همه مناسب نیست. اینها برخی از دلایلی است که یادگیری این فرمول نباید برای شما در اولویت قرار بگیرد:
- منحنی یادگیری شیب دار
درک کامل DAX یک شبه امکان پذیر نخواهد بود. اگرچه می‌توانید به سرعت نوشتن برخی از کدهای اساسی را شروع کنید اما قطعاً چگونگی تعامل فیلترهای مختلف و غیره زمان بر است. شما باید خودتان تصمیم بگیرید که چقدر از آن استفاده می‌کنید تا ببینید آیا ارزش دارد که این زبان را یاد بگیرید یا خیر.
- با گزینه‌های جایگزین می‌توانید کارهای زیادی انجام دهید
حتی قبل از اینکه داده‌های شما در یکی از ویجت‌ها یا ابزارک‌ها قرار بگیرند، دستکاری داده‌ها در DAX امکان پذیر است. برای هر چیزی که نیازی به تولید پویا نداشته باشد، گزینه های زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، اضافه کردن چند ستون اضافی جدید به داشبورد شما، به همین راحتی با زبان برنامه نویسی پایه انجام می‌شود.
- برنامه‌های خارجی می‌توانند برای داشبوردها رمزآلود به نظر برسند
افزودن DAX به داشبورد باعث پیچیده شدن کار می‌شود. اگر شما به تنهایی با این سیستم کار کنید یا داشبورد را دستکاری می‌کنید، مشکلی بوجود نمی‌آید اما برای کسانی که در یک تیم کار می‌کنند این زبان ممکن است همه چیز را پیچیده کند. من شخصاً همکارانی را دیدم که آشنایی چندانی با زبان DAX نداشتند و به همین دلیل هنگامی که این زبان تغییراتی در داشبورد آن‌ها بوجود آورد، گیج تر شدند. همه افراد دوست دارند کارها را به ساده‌ترین شکل ممکن انجام دهند اما، این دلیل خوبی برای پیشرفت نکردن نیست. با این حال شما می‌توانید از DAX استفاده کنید به شرطی که قدم بعدی را در پاور بی آی طی کرده باشید.
- قانون ۸۰/۲۰
اصل پارتو (pareto) یا قانون ۸۰/۲۰ بیان می‌کند که ۸۰ درصد نتیجه را می‌توان با ۲۰ درصد تلاش تحقق بخشید و برعکس. کسانی که طرفدار زبان DAX هستند و از آن استفاده می‌کنند احتمالا با خواندن این مطلب خوشحال نخواهند شد اما، من معتقدم ۸۰ درصد کار بدون DAX قابل انجام است. Power BI ابزاری قدرتمند است که حتی مبتدیان می‌توانند داشبورد و بینش مفیدی از طریق آن ایجاد کنند.
بدون شک داشبوردهای پیشرفته تر کاملاً به بخش بزرگی از DAX تکیه می‌کنند اما، بسیاری از داشبوردها نسبتاً ساده هستند و می‌توانند بدون کد گسترده پاسخگوی نیازهای کاربران باشند. این بدان معنی است که به نظر بسیاری از کاربرانی که از پاور بی آی استفاده می‌کنند، سرمایه گذاری روی زبان DAX ارزش ندارد. در دنیای امروز سیستم عامل‌های مستقل، اتصال ۲۴ ساعته به اینترنت، دنیای دیجیتال و موارد دیگر شاید ساده باشد که DAX داشبورد خود را به یک آدم حرفه‌ای بسپارید و خود از آن استفاده نکنید.
دو دلیل که استفاده از این مهارت آسان نیست
|
در این جا دو دلیلی را که استفاده از زبان DAX آسان نیست برای شما بیان می‌کنیم.
دلیل شماره ۱: نیاز به تمرین زیادی دارد
ما تمام روز را صرف نوشتن و آموزش DAX می‌کنیم. هر روز باید این کار را انجام دهیم. این کار مانند یادگیری زبان انگلیسی است. تا وقتی که هر روز در معرض آن قرار نگیرید نمی‌توانید پیشرفتی داشته باشید. فقط با تمرین می‌توانید متخصص شوید. برای استفاده‌ی درست از زبان DAX نیاز به تمرین زیادی دارید. در مورد هر مهارتی می‌توان همین را گفت.
شاید این سوال برای شما پیش بیاید که آیا DAX با زبان‌های دیگر فرق دارد؟ بله و خیر. پس از چند ماه تمرین با زبان SQL مشکلی برای نوشتن یک عبارت ساده SELECT نخواهید داشت. اما اگر اعتماد به نفس خود را در استفاده از زبان SQL از دست داده باشید، تغییر یک کوئری پیچیده با پنج Join و دو Subquery مرتبط کار ساده‌ای نیست. زبان DAX نیز تفاوت چندانی در این مورد ندارد. اگرچه جزئیات در این زبان از اهمیت بیشتری برخوردار است و کمتر دیده می‌شود.
دلیل شماره ۲: زبان DAX کاملا منطقی است
این در حقیقت نکته قبلی را کامل می‌کند. DAX زبانی است که مبتنی بر ریاضیات می‌باشد و بر اساس چند مبحث اساسی ساخته شده است. اگر DAX یک تئوری جدید ریاضی بود خیلی عالی بود، اما متأسفانه این طور نیست. DAX زبانی است که برای ساخت گزارش استفاده می‌شود. با این حال اگر شما یک فرد کاملا منطقی هستید، احتمالاً DAX را دوست خواهید داشت. منظور من از منطقی بودن زیاد این است که شما دوست دارید ساعت‌ها وقت خود را صرف حل کردن مسئله‌های سخت و حل کردن معماها کنید. اگر به این کارها علاقه‌ای ندارید، پس باید به DAX عادت کنید.
از کجا شروع به یادگیری این زبان کنیم؟
بسیار خب، اگر تا به این جا تصمیم گرفته باشید که از این زبان استفاده کنید احتمالاً فکر می‌کنید که از کجا باید شروع کنید؟ خب یادگیری زبان DAX به خودی خود چالش برانگیز است، اما پیچیده نیست. برای درک مفاهیم وقت و تلاش لازم را صرف کنید اما، برای شروع به دکترای علوم کامپیوتر احتیاجی ندارید.
جای نگرانی نیست؛ من قصد ندارم دوره‌های آنلاین گران قیمت را برای شما برگزار کنم. مانند اکثر زبان‌های برنامه نویسی، منابع رایگان، اسناد، فیلم‌ها و جامعه‌های آنلاین نیز به صورت آنلاین وجود دارد که می‌تواند همه چیزهایی را که باید بدانید به شما آموزش دهد. توصیه اکید من مطالعه راهنمای قطعی DAX توسط مارکو روسو و آلبرتو فراری است که جز مهم‌ترین کتاب‌ها در این زمینه می‌باشد.
در آخر امیدوارم این مقاله به شما کمک کند تا تصمیم درستی در رابطه با استفاده از DAX بگیرید و سازمان و کسب و کار خود به بهترین شکل ارتقا دهید.
