هوش عملیاتی (Operational Intelligence) نوعی از فلسفه تجزیه و تحلیل داده است که بر اجرای تصمیمات تجاری سریع و اقدام بر اساس دادهها تمرکز دارد.
این روش از تکنیک‌های جمع‌آوری خودکار دادهها از جمله هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و همچنین تکنیک‌های ذخیره‌سازی داده استفاده می‌کند که تحلیل سریع و کارآمد را همراه با آماده‌سازی دادهها در اولویت قرار می‌دهد.
برنامه‌های کاربردی اطلاعات عملیاتی معمولاً به گونه‌ای طراحی می‌شوند که اقدامات را در حالت سریعتری بر اساس رویدادهای روزمره انجام دهند.
هدف از این موضوع این است که ابزارهای هوش تجاری کار خود را با ارائه اطلاعات کاربردی در زمان واقعی، آسانتر و سریع‌تر کنند.
با ما در این مقاله همراه باشید تا در خصوص هوش عملیاتی اطلاعات بسیار مفیدتر و بیشتری کسب کنیم.
چرا به هوش عملیاتی نیازمند هستیم؟
هوش عملیاتی (OI) درواقع رویکردی است که اطلاعات بی‌درنگ را درباره آنچه در کسب و کار شما اتفاق می‌افتد به شما می‌دهد.
این هوش میتواند به شما کمک کند تصمیمات سریعی بگیرید که عملیات شما را بهتر می‌کند.
پیش از آنکه عمیق‌تر وارد مبحث شویم باید نگاهی بیندازیم که اوضاع قبل از ظهور هوش عملیاتی چگونه بوده است.
در زمان قدیم، اگر نیاز به تصمیمگیری داشتید، باید کسب و کار خود را در دوره زمانی تحت نظر می‌داشتید.
پس از آن، می‌توانستید نمودارهایی بسازید که به شما امکان می‌داد مسائل را راحت‌تر تجسم کنید.
تنها در این صورت می‌توانستید تصمیم بگیرید که چگونه کسب و کار خود را بهبود ببخشید.
یکی از مشکلات این روش در گذشته این بود که شما باید هفته ها یا ماه ها منتظر می‌ماندید تا دادههای کافی جمع‌آوری شود.
مشکل دیگر نیز این بود که هر تصمیمی که می‌گرفتید بر اساس داده های به دست آمده در دوره زمانی در گذشته است.
به همین دلیل، گاهی اوقات تصمیمات شما ممکن بود نتایجی را که انتظار داشتید به همراه نداشته باشد. امروزه چنین رویکردی معمولاً به عنوان هوش تجاری شناخته می‌شود.
موارد قابل بهره‌برداری از هوش عملیاتی
هوش تجاری چیست و چه ارتباطی با هوش عملیاتی دارد؟
هوش تجاری بر تبدیل دادههای معاملاتی کسب و کار به اطلاعاتی ارزشمند متمرکز شده است. این اطلاعات دانشی را در مورد وضعیت فعلی فراهم می‌کند که در بهبود وضعیت آینده کمک بسیاری درون خود دارد.
چنین اطلاعات ارزشمندی به فرآیند تصمیمگیری کارآمد با هدف دستیابی به منافع اقتصادی کمک می‌کند و بهبود مزیت رقابتی یک شرکت را به همراه دارد.
هوش تجاری ارزش استراتژیک را به فرآیند تصمیمگیری می‌افزاید. اتخاذ تصمیمات صحیح، مبنایی برای بهبود بهره‌وری و در نتیجه پیشنهاد مدل‌های جدید کسب و کار کارآمدتر است.
هم هوش تجاری و هم هوش عملیاتی (Operational Intelligence) به شما کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرید. همچنین می‌توان گفت که هوش عملیاتی جانشین هوش تجاری است.
اما تفاوت اصلی میان این دو نوع هوش این است که وقتی از هوش نوع عملیاتی استفاده میکنید، به دادههای زمان واقعی نگاه میکنید و بر اساس آن تصمیم می‌گیرید.
هوش عملیاتی فعالیت محور است، به این معنی که تصمیمات بر اساس کاری که کاربر روی برنامه انجام می‌دهد، گرفته می‌شود و وقتی از هوش تجاری استفاده میکنید، از دادههای گذشته نزدیک استفاده میکنید.
اما هوش تجاری داده محور است و به پایگاه‌های داده‌ای که دادهها و معیارهای تجاری مختلف در آن ذخیره می‌شود، بستگی دارد.
نتیجه اصلی هوش عملیاتی این است که وقتی به دادهها با سرعت نگاه می‌شود، میتوانید در زمانی که بیشترین اهمیت را دارد تصمیمگیری کنید. اکنون که می‌دانید هوش عملیاتی چیست، نکته بعدی این است که به شما نحوه عملکرد آن را نشان می‌دهد.
هوش عملیاتی
مزایای هوش عملیاتی
دلایل زیادی برای سرمایهگذاری در هوش عملیاتی وجود دارد. برخی از مهم‌ترین مزایای که این نوع هوش در اختیار شما قرار می‌دهد، عبارت است از:
- پیادهسازی آن آسان است. راهحلهای هوش عملیاتی (Operational Intelligence) برای ادغام با فرآیندهای تثبیت شده بسیار آسانتر از دیگر موارد مشابه است و همچنین با تجربه کاربری راحت تر (User Friendly)، هدایت آن‌ها آسانتر نیز است.
- عملکرد سیستم بهبود مییابد و ریسک نیز کاهش مییابد. احتمالاً بزرگترین مزیت این نوع هوش این است که چگونگی امکان مشاهده در زمان واقعی را در تجارت و مدیریت را فراهم می‌کند.
امکان تصمیمگیری سریع در هنگام مواجهه با مشکلات تجاری مختلف از دیگر مزیت‌های مهم آن است.
- میتواند هزینهها را کاهش دهید. وقتی در این نوع هوش سرمایهگذاری میکنید، نیاز به ابزارهای هوش تجاری منسوخ شده و اغلب ناکارآمد که مدتهاست که از بین رفته است، نیازی نخواهید داشت.
دیگر کاربران مجبور نخواهند بود بودجه خود را برای سیستم‌های پردازش گران‌قیمت هدر‌دهند.
تعداد زیادی از فناوری‌های منبع باز وجود دارد که میتواند حجم عظیمی از دادهها را با سرعت بالا به صورت رایگان یا کاملاً ارزان پردازش کند.
- مزیت رقابتی خواهید داشت. با داشتن چنین دسترسی سریع و هشدارهایی در مورد مسائل یا مغایرتهای موجود در دادههای کسبوکارتان، میتوانید به روشهایی که سایر کسبوکارها از آن آگاه نیستند، آگاه باشید و به آن‌ها تسلط داشته باشید.
در حالی که مزایای هوش عملیاتی، زیاد و قابل تأمل است، اما معایب خود را نیز به همراه دارد.
معایب هوش عملیاتی
شایان ذکر است که محصولات مختلف اطلاعات عملیاتی، می‌توانند مشکلات و معایب مختلفی را ایجاد کنند. لازم به ذکر است که این نوع هوش به عنوان مفهوم کلی هر یک از این مشکلات را ندارد:
- استراتژی ارائه نمیدهد. شما ممکن است تمام اطلاعاتی را که با هوش عملیاتی تنظیم شده است را داشته باشید، اما فناوری پیشرفتهای برای کمک به تصمیمگیری یا پیشنهادها ندارد.
- یکپارچگی دادهها همیشه در حالت صحیح خود تنظیم نمیشود. امروزه فناوری بیش از هر زمان دیگری پیشرفته است، اما همچنان این احتمال وجود دارد که در نرم‌افزار هوش عملیاتی شما ناهماهنگی وجود داشته باشد.
- احتمال اشتباه در یادگیری وجود دارد. در حالی که استفاده از راهحلهای این نوع هوش فوقالعاده آسان است، برای افراد تازه کار، احتمال اشتباه در یادگیری برای درک دادههای ارائه شده وجود خواهد داشت.
هوش تجاری و کارکردهای آن
هوش عملیاتی چگونه عمل می‌کند
هوش عملیاتی پروتکل یا معماری خاص نیست بلکه نوعی رویکرد است. از این رو، فرآیند خاصی برای آن وجود ندارد.
بنابراین این نوع هوش را باید با تجزیه آن به اجزای اصلی بررسی کنیم. سیستم این نوع هوش دارای گردآورنده داده، تجزیه و تحلیل و داشبورد عملیاتی یا اکشن است.
هر یک از این موارد در ادامه مورد شرح قرار گرفته است:
گردآورنده داده (Data Collector)
دادهها بخش اصلی این نوع هوش هستند. اگر داده‌ای وجود نداشته باشد، نمیتوانید کاری انجام دهید جز اینکه شروع به جمع‌آوری دادهها کنید.
گردآورنده‌ها ابزارهایی هستند که دادههای مفید را جمع‌آوری کرده و می‌توانند به شما در درک آنچه اتفاق می‌افتد، کمک بسیار کنند.
این دادهها معمولاً از طریق گزارش‌های سرور، گزارش‌های برنامه کاربردی و رویدادها به دست می‌آیند.
شما میتوانید ثبت‌کننده‌های رویداد را در برنامه‌ها یا سیستم‌های خود راه‌اندازی کنید و دادههای مفیدی را پیدا کنید.
مجموعه دادهها باید به طور مداوم مورد بازبینی قرار گیرد تا بتوانید به روز‌رسانی‌های سریع را دریافت کنید.
اگرچه “زمان واقعی” به معنای آنی و در لحظه نیست. لذا باید تأخیر در انتقال دادهها و موارد غیره را در نظر بگیرید. بنابراین وقتی می‌گویم «زمان واقعی»، ممکن است چند میلی‌ثانیه تا چند ثانیه تأخیر وجود داشته باشد.
تجزیه و تحلیل (Analytics)
داده‌هایی که از گردآورنده ها دریافت میکنید در قالب خام هستند. در بیشتر موارد، فقط لاگ است، به این معنی که صدها خط در ثانیه داده خواهید دید.
درک چنین موضوعی کمی دشوار است. درنتیجه اینجاست که تجزیه و تحلیل وارد بحث می‌شود.
ابزارهای تحلیلی به طرف دیگر گردآورنده داده متصل می‌شوند، سپس داده‌هایی که جمع‌آوری‌کننده‌ها به ابزارهای تحلیلی ارسال می‌کنند، برای شما پردازش و تحلیل می‌شوند.
همچنین میتوانید جداکننده‌ای میان جمع‌کننده داده و ابزار تحلیلی اضافه کنید تا دادههای غیر ضروری را قبل از تجزیه و تحلیل، فیلتر کنید.
تجزیه و تحلیل دادهها تصویر واضحی از آنچه اتفاق می‌افتد را به شما نشان می‌دهد. شما میتوانید نمودارهای مختلفی را بر اساس موارد استفاده خود ایجاد کنید.
داشبورد اکشن یا عملیاتی (Action Dashboard)
هنگامی که دادهها را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کنید، در مرحله‌ای قرار می‌گیرد که میتوانید تصمیمگیری را انجام دهید.
داشبورد عملیاتی یا فعال به شما کمک می‌کند تا سریع تصمیم بگیرید و اجرا کنید.
مثال از معاملات سهام را در نظر بگیرید. فرض کنید یک سیستم هوش عملیاتی (Operational Intelligence) برای تصمیمگیری در معاملات در اختیار دارید.
این سیستم دادهها را از سایت‌های مختلف بورسی جمع‌آوری می‌کند، آن‌ها را پردازش می‌کند و تجزیه و تحلیل می‌کند.
بر این اساس، شما باید تصمیم بگیرید که با سهام خود چه کنید. حالا اگر داشبورد عملیاتی داشته باشید، می توانید این کار را به صورت خودکار انجام دهید.
داشبوردهای عملیاتی زمانی به کار می‌آیند که اقدامات از پیش تعریف شده‌ای برای موارد خاص به همراه داشته باشید.
همچنین میتوانید از هوش مصنوعی برای این منظور استفاده کنید تا به‌جای اینکه به صورت دستی این عمل انجام شود، به‌طور خودکار از طرف شما این کار صورت گیرد.
اینگونه است که هوش عملیاتی به شما کمک می‌کند، سریع‌تر تصمیمگیری کنید.
نحوه عملکرد هوش عملیاتی
استفاده از هوش عملیاتی (Operational Intelligence) برای جلوگیری از فعالیت‌های تقلبی
همه جرایم سایبری منجر به نقض اطلاعات نمیشود. سایت‌های تجارت الکترونیک در معرض تراکنش‌های جعلی هستند که در آن از اطلاعات کارت پرداخت سرقت شده، استفاده می‌شود.
هنگامی که تقلبی گزارش می‌شود، فرد از صفحه خرید محصول خارج می‌شود و با هزینه استرداد شارژ مواجه می‌شود. اگر شرکت به طور منظم این تقلب را ببیند، هزینه‌های جاری به سرعت بالا می‌رود.
هوش عملیاتی در خصوص این موضوع به سرعت وارد عمل می‌شود و میتواند به شناسایی انواع رفتارهای متقلبانه کمک کند.
با استفاده از نقاط داده مناسب، میتوانید ببینید که در کسب و کار شما چه می‌گذرد و برای تأیید هر نوع فعالیتی که ممکن است مشکوک به نظر برسد، اقدام کنید.
اتکا به هوش تجاری به شما این نگاه سریع و مطمئن را نمیدهد. صرفا میتواند به شما کمک کند مناطقی را که در آن امکان تقلب وجود دارد را شناسایی کنید، اما به شما کمکی نمی‌کند که آن را متوقف کنید.
نتیجه‌گیری
هوش عملیاتی (Operational Intelligence) میتواند اساساً روش تجارت شما را به طور کلی تغییر دهد.
هنگامی که تجزیه و تحلیل‌ها و بینش‌ها از نگاهی سنتی به زمان واقعی و نگاهی مدرن حرکت می‌کنند، میتوانید نحوه تصمیم‌گیری‌ها و روشی که تیم تجزیه و تحلیل شما روی نتایج تجاری کار می‌کنند را تغییر دهید.
این نوع هوش میتواند دادههای مختلف و سایر ورودی‌ها را به بینش‌های ملموس‌تری تبدیل کند که بهره‌وری، امنیت و سودآوری کسب و کار شما را بهبود بخشد.
استفاده از دادههای مختلف در هوش عملیاتی
